Verscheidene Belgische verenigingen die zich inzetten voor het behoud van de bevoorrechte banden die voortvloeien uit de gemeenschappelijke geschiedenis tussen België en Congo, alsook Rwanda en Burundi, hebben een brief gestuurd naar Marieke van Bommel, directeur van het Museum aan de Stroom in Antwerpen (hierna MAS). Een kopie van deze brief werd ook verzonden aan Bart De Wever, burgemeester van Antwerpen.
De verenigingen bezochten met grote belangstelling de tentoonstelling 100 x Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen / 100 x Congo. Un siècle d’art congolais à Anvers, dat van 3 oktober 2020 tot 12 september 2021 te zien is op de derde verdieping van het MAS. Algemeen beschouwd slaagt de tentoonstelling erin alle eer te bewijzen aan de honderdjarige Antwerpse verzameling Congolese kunst en de waarde van de topwerken te belichten.
In deze brief spreken de verenigingen echter hun ongenoegen uit over de beschuldigende en criminaliserende « dekoloniale » tendens ten opzichte van Belgen en Europeanen waarin de tentoonstelling gekleurd is. Zij wijzen met name op de verspreiding van de tekst Discours sur le colonialisme van de schrijver Aimé Césaire, die zonder enige nuancering de kolonisatie vergelijkt met het nazisme. De schrijver heeft bijna volledige artistieke vrijheid, maar wetenschappelijk gezien is deze vergelijking pertinent onjuist.
Door het weergeven van deze visie voldoet het MAS derhalve niet aan de verplichtingen inzake integriteit, eerlijkheid, juistheid, nauwkeurigheid en objectiviteit die in Europese en internationale museale normen zijn vastgelegd. In dit geval maakt het MAS dus misbruik van zijn wetenschappelijke vrijheid – die overeenkomt met de vrijheid van meningsuiting voor musea – en begaat het een fout op grond van artikel 1382 van het oud Burgerlijk Wetboek in samenhang gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat de vrijheid van meningsuiting regelt.
Deze brief is enkel ter infomatie. Het heeft alleen tot doel ons te herinneren aan de pedagogische opdracht van een museum en aan de grenzen van de verleiding om de geschiedenis te manipuleren door middel van ideologie. De verenigingen hopen dat deze herinnering nuttig zal zijn voor de toekomst.
Aymeric de LAMOTTE
Avocat | Advocaat | Attorney
